Kể chuyện, từ khao khát thời tiền sử đến điện ảnh hiện đại
A Chúng tôi cho rằng một câu chuyện về cuộc phiêu lưu, rất có thể – liên quan đến một số cuộc chạm trán cận kề với cái chết: một cuộc đi săn khác thường, một cuộc chạy trốn khỏi nguy hiểm sinh tử; yêu ma, hoặc một cái gì đó khác thường được kể với những người đang thu mình quanh đống lửa. Dù chủ đề của nó là gì, việc thêu dệt câu chuyện cũng được thực hiện với một mục đích chính. Người nghe phải tiếp tục lắng nghe. Họ không được buồn ngủ. Vì vậy, trên hết, khi câu chuyện tiếp tục, thính giả của nó phải tiếp tục đặt câu hỏi: chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo đây?
B Người ta không bao giờ biết được những câu chuyện đã được kể đầu tiên trong lịch sử loài người quanh đóng lửa. Chúng được lưu giữ trong đầu của những người kể chuyện. Phương pháp lưu trữ này không hẳn là không hiệu quả. Từ những truyền thuyết truyền miệng được ghi lại ở Úc, vùng Balkan và các nơi khác trên thế giới, chúng ta biết rằng những người kể chuyện và nhà thơ chuyên nghiệp có thể nhớ và kể lại hàng nghìn dòng thơ hoặc văn xuôi, nguyên văn – từng chữ một. Nhưng mặc dù bản thân trí nhớ được coi là một nghệ thuật, rõ ràng mục đích chính của việc tạo ra các biểu tượng là để có một hệ thống nhắc nhở hoặc những gợi ý cho trí nhớ – những dấu hiệu giúp chúng ta nhớ lại một số thông tin nhất định trong trí nhớ.
C Ở một số cộng đồng người Polynesia, họ dùng que nhớ có khía để hướng dẫn người kể trong suốt các giai đoạn kể chuyện liên tiếp. Nhưng ở những nơi khác trên thế giới, hoạt động kể chuyện trong lịch sử đã dẫn đến sự phát triển hoặc thậm chí là phát minh ra các hệ thống chữ viết. Ví dụ, một giả thuyết về sự xuất hiện của việc biết chữ ở Hy Lạp cổ đại, lý luận rằng những câu chuyện sử thi về Chiến tranh thành Troy và những cuộc lang thang của Odysseus theo truyền thuyết được cho là của Homer nghe đầy mê hoặc, cần phải được bảo tồn. Vì vậy, người Hy Lạp, khoảng 750-700 trước công nguyên mượn một bảng chữ cái từ những người hàng xóm của họ ở phía đông Địa Trung Hải, người Phoenicia.
D Phong tục ghi chép các câu chuyện trên giấy da và các vật liệu khác có thể được tìm thấy ở nhiều nơi trên khắp thế giới, từ kho lưu trữ giấy cói của các thầy tu ở Ai Cập cổ đại đến các cuộn giấy bằng vỏ cây bạch dương mà người da đỏ Ojibway ở Bắc Mỹ ghi lại huyền thoại sáng tạo của họ. Đó là một cách làm phổ biến và đã được thử thành công: đến mức ngày nay, giờ kể chuyện có lẽ thường chỉ được đề cập trên sách vở. Vì vậy chúng tôi cho rằng kể lại một câu chuyện to, rõ ràng có vẻ như đã nhường chỗ cho báo chí, tiểu thuyết và truyện tranh. Tuy nhiên, điều này không phải là vấn đề. Theo thống kê, người ta nghi ngờ rằng phần lớn con người hiện đang dựa vào chữ viết để tiếp cận các câu chuyện. Vậy nguồn thay thế là gì?
E Mỗi năm, hơn 7 tỷ người sẽ đến xem các bộ phim mới nhất của Hollywood, Bollywood và hơn thế nữa. Người kể chuyện quyền lực nhất của ngày hôm nay là điện ảnh. Phim ảnh, khác với chụp ảnh tĩnh, về bản chất dường như là một hiện tượng hiện đại. Đây là một ảo ảnh, như chúng ta sẽ thấy, có những cách nhất định trong đó phim phải cảm ơn những cái đã tồn tại trước đây rất lâu trong việc sắp xếp ‘chuỗi’ hình ảnh. Nhưng bất kỳ miêu tả nào về kể chuyện bằng hình ảnh đều phải bắt đầu với sự công nhận rằng tất cả các nhịp điệu kể chuyện đều với một sự rung động bản năng sâu sắc: nghĩa là, một ‘câu chuyện hay’ dựa trên các kết cấu hình thức của cốt truyện và cách xây dựng nhân vật đã được gắn với thực tiễn kể chuyện qua nhiều thế hệ.
F Hàng nghìn kịch bản được gửi đến văn phòng của các hãng phim lớn mỗi tuần. Nhưng những nhà biên kịch đầy tham vọng thực sự không cần tìm đâu xa để có những lời khuyên cần thiết hơn Nhà triết học Hy Lạp Aristotle ở thế kỷ thứ tư trước Công nguyên. Ông đã để lại một số ghi chú bài giảng dang dở về nghệ thuật kể chuyện bằng nhiều hình thức văn học và kịch khác nhau, một tập mỏng được gọi là Thi pháp. Mặc dù chưa bao giờ có thể hình dung ra thực tế đầy bỏng ngô của một rạp chiếu phim
...